ശാസ്ത്രീയമായി മൃഗങ്ങളെ കൈകാര്യം ചെയ്യുന്നതെങ്ങനെയാണ് മനസ്സിലാക്കുന്നതുവഴി വളരെ എളുപ്പത്തില് അവയെ നിയന്ത്രണവിധേയമാക്കാം. മനുഷ്യനെക്കാള് വളരെയധികം ബലവും വലിപ്പവുമുള്ള മൃഗങ്ങളെ നിഷ്പ്രയാസം നിയന്ത്രിച്ചു നിര്ത്താന് അവയുടെ മനഃശാസ്ത്രവും പെരുമാറ്റ രീതികളും വ്യക്തമായി മനസ്സിലാക്കേണ്ടതുണ്ട്. നിയന്ത്രിക്കുന്നയാള്ക്കും മൃഗത്തിനും യാതൊരുവിധ ക്ഷതവുമേല്ക്കാത്ത രീതിയിലുള്ള നിയന്ത്രണമാര്ഗ്ഗങ്ങള് അവലംബിക്കേണ്ടതാണ്.
ഉരുവിനെ പേരുവിളിച്ചു സമീപിക്കുന്നതാണ് ഉത്തമം. സാധാരണയായി മൃഗത്തിന്റെ ഇടതുവശത്തുകൂടി സമീപിക്കുന്നതാണ് നല്ലത്. നേരെ മുന്നില് നിന്നോ കൈയില് വടി പിടിച്ചോ മൃഗത്തെ സമീപിക്കുന്നത് നല്ലതല്ല. മൃഗത്തെ സമീപിച്ചു കഴിഞ്ഞാലുടനെതന്നെ അതിന്റെ തലയും കഴുത്തും നിയന്ത്രിക്കണം. അപരിചിതര് മൃഗത്തിന്റെ പെരുമാറ്റരീതി ഉടമസ്ഥനോടു ചോദിച്ചു മനസ്സിലാക്കിയതിനുശേഷമേ മൃഗത്തെ സമീപിക്കുവാന് പാടുള്ളൂ.
സമീപിക്കുന്നയാള്ക്കും തന്നെ ഭയമാണെന്ന തോന്നല് ഉരുവിനുണ്ടാകാന് പാടില്ല. സമീപിക്കുന്നയാള്ക്ക് ഉള്ഭയമുണ്ടോ ഇല്ലയോ എന്ന സംഗതി ഉരുവിന് വളരെയെളുപ്പം തിരിച്ചറിയുവാന് സാധിക്കുമെന്നതിനാല് തൊഴിക്കാനോ കുത്താനോ കിട്ടിയ അവസരം മുതലാക്കുവാന് ശ്രമിക്കും. അപരിചിതമായ ഉരുക്കളെ കൈകാര്യം ചെയ്യുമ്പോള് അതിനെ പരിചരിക്കുന്നയാളോ ഉടമയോ സമീപത്തുണ്ടായിരിക്കാന് നിഷ്കര്ഷിക്കേണ്ടതാണ്.
തുറസ്സായ സ്ഥലത്ത് കെട്ടിയിട്ടിരിക്കുന്ന മൃഗത്തെ നിയന്ത്രിക്കുവാന് ഇനി പറയുന്ന മാര്ഗം അവലംബിക്കാം. ഉരുവിനെ ഒരു മരത്തിനോടോ തൂണിനോടോ ചേര്ത്തു കെട്ടുക. അതിനുശേഷം തല നിയന്ത്രിക്കുന്നയാള് മൃഗത്തിന്റെ ഇടതുവശത്തു നിന്നിട്ട് വലതു കൈകൊണ്ട് ഇടതുകൊമ്പിനു പിന്നിലൂടെ വലതുകൊമ്പിന്റെ ചുവട്ടില് ബലമായി പിടിക്കണം. അതിനോടൊപ്പംതന്നെ ഇടതുകൈകൊണ്ട് കീഴ്ത്താടിയിലും പിടിക്കുക. ഇതിനു പകരമായി വലതുകൈകൊണ്ട് നേരത്തേ വിവരിച്ച വിധം വലതുകൊമ്പിന്റെ ചുവട്ടില് പിടിച്ചശേഷം മറ്റേ കൈയുടെ തള്ളവിരല്, ചൂണ്ടുവിരല് എന്നിവ കൊണ്ട് മൂക്കിനുള്ളില് കടത്തിപിടിക്കാം. ഇതിനുശേഷം ആവശ്യമെങ്കില് മറ്റൊരാള് ഉരുവിന്റെ വലതുവശത്തുനിന്ന് ഇടതുകൈകൊണ്ട് വാലുപിടിച്ചു മടക്കി മുതുകിനോടു ചേര്ത്തു വയ്ക്കുകയും വലതുകൈകൊണ്ട് പൂഞ്ഞിനു തൊട്ടുപിന്നില് മുതുകില് തൊലി കൂട്ടിപ്പിടിക്കുകയും ചെയ്യണം. ഈ രീതി അനുവര്ത്തിക്കുന്നതുവഴി ഉരു വളരെ നല്ല രീതിയില് നിയന്ത്രണവിധേയമാകും. വളരെയധികം ബഹളമുണ്ടാക്കുന്ന ഉരുക്കളെ നിയന്ത്രിക്കാന് മറ്റൊരു മാര്ഗമുപയോഗിക്കാം. കയറിന്റെ ഒരറ്റം പശുവിന്റെ കഴുത്തില് കെട്ടിയതിനുശേഷം മറ്റേയറ്റം മുന്നോട്ടടുത്ത് ഉരുവിനെ കെട്ടിയിരിക്കുന്ന തൂണിനെ ചുറ്റി മറുവശത്തുകൂടി പിന്നോട്ടെടുത്ത് ഉരുവിന്റെ പുറകിലൂടെ കറക്കി മറുവശത്തു കൊണ്ടുവന്ന് കഴുത്തിലെ ചുറ്റിലൂടെയെടുത്ത്
തൂണില് കെട്ടാവുന്നതാണ്. മൂക്കുകയറുള്ള മൃഗങ്ങളുടെ മൂക്കുകയറില് പിടിക്കുന്നതുവഴി അവയെ നിയന്ത്രിക്കാം. എന്നാല് ചില മൃഗങ്ങളുടെ മൂക്കുകയറില് പിടിക്കുന്നത് അവയ്ക്ക് വളരെയേറെ ഇഷ്ടക്കേടുണ്ടാക്കും. തൊഴുത്തിനുള്ളില് കെട്ടിയിട്ടിരിക്കുന്ന മൃഗത്തിന്റെ തല നിയന്ത്രിക്കുന്നതിന് മുകളില് വിവരിച്ച മാര്ഗംതന്നെ ഉപയോഗപ്പെടുത്താവുന്നതാണ്.
തൊഴിക്കുന്ന കറവമാടുകളെ നിയന്ത്രിച്ചുനിര്ത്തി പാല് മുഴുവന് കറന്നെടുക്കാന് ചില ശാസ്ത്രീയമാര്ഗങ്ങള് അവലംബിക്കാവുന്നതാണ്. എട്ടിന്റെ ആകൃതിയില് പിന്കാല്മുട്ടിനു മുകളിലായി ഒരു കയര്കൊണ്ട് കെട്ടിടാവുന്നതാണ്. ഇങ്ങനെ ചെയ്യുന്നതുവഴി മൃഗത്തിന് തൊഴിക്കാനാവാതെ വരും. കയറിന്റെ ഒരറ്റം കാലിന്റെ മുട്ടിനു മുകളില് കെട്ടിയതിനുശേഷം മറ്റേയറ്റം ഏതെങ്കിലും തൂണിനോടോ ഭിത്തിയിലുള്ള കൊളുത്തിനോടോ ചേര്ത്തുകെട്ടുക.
പശുവിനെ കിടത്തി പരിശോധിക്കേണ്ട പല അവസരങ്ങളുമുണ്ടാകാം. കല്ലോ കുറ്റിയോ ഒന്നുമില്ലാത്ത നിരപ്പായ സ്ഥലമാണ് മൃഗത്തെ കിടത്തുവാന് പറ്റിയത്. നല്ല കനത്തില് പുല്ലു വളരുന്ന സ്ഥലം തിരഞ്ഞെടുക്കാം. പുല്ലില്ലാത്ത സ്ഥലത്ത് കരിയിലയോ കച്ചിയോ നിരത്തിയിടാവുന്നതാണ്. ഏകദേശം എട്ടു മീറ്റര് നീളമുള്ള കയറിന്റെ ഒരറ്റത്തൊരു കുടുക്കിട്ട് രണ്ടു കൊമ്പിന്റെയും ചുവട്ടിലായി കെട്ടിയശേഷം മറ്റേയറ്റം കൊണ്ട് മുന്കാലുകള്ക്കു പിന്നിലായും അകിടിനു മുന്നിലായും രണ്ടു സ്ഥലങ്ങളില് ഉടലിനെ ചുറ്റിക്കെട്ടുക.
കയറിന്റെ അറ്റം ഇതിനുശേഷം പിന്നോട്ടു നീട്ടിപ്പിടിക്കുക. ഇത്രയും കഴിഞ്ഞാല് പശുവിനെ മറിച്ചിടുവാന് ശ്രമിക്കാം. പശുവിനെ മറിച്ചിടേണ്ട വശത്തിന് എതിര്ദിശയില് പശുവിന്റെ തല തിരിച്ചു പിടിക്കണം. അതിനുശേഷം കയറിന്റെയറ്റം മറിച്ചിടേണ്ട വശത്തേക്കു ചരിച്ചുപിടിച്ചുകൊണ്ട് പിന്നോട്ടു വലിക്കുക. ഇങ്ങനെ ചെയ്യുന്നതോടുകൂടി പശു കൂനിക്കൂടി നിലത്തുവീഴുന്നു. നിലത്തു വീണാലുടനെതന്നെ ഒന്നുകില് തല നിലത്തോടു ചേര്ത്തുവച്ച് അമര്ത്തിപ്പിടിക്കുകയോ അല്ലെങ്കില് തല ചരിച്ച് ശരീരത്തോടു ചേര്ത്ത് അമര്ത്തിപ്പിടിക്കുകയോ ചെയ്യേണ്ടതാണ്. ഇത്രയും കഴിഞ്ഞ്, ഒരാള് തുടഭാഗത്ത് നന്നായി അമര്ത്തിപ്പിടിക്കുന്ന സമയത്ത് മറ്റേയാള് നാലുകാലുകളും കൂട്ടിക്കെട്ടിയിടണം.
ഏതാണ്ട് 8 മീറ്റര് നീളമുള്ള ഒരു കയറിന്റെ മധ്യഭാഗം കഴുത്തിനു മുകളിലായി വച്ച് രണ്ടറ്റവും കീഴോട്ട് ഇടുക. കഴുത്തിന്റെ അടിവശത്തുവച്ച് അവ അങ്ങോട്ടുമിങ്ങോട്ടും എടുത്ത് ചിത്രത്തില് കാണുന്നതുപോലെ കൈയുടെ അകവശത്തുകൂടി മുകളിലേക്ക് കൊണ്ടുവരുക. എന്നിട്ട് എതിര്ദിശകളില് കൂടി കയര് കൊണ്ടുവന്നു തുടയ്ക്കും. അകിടിനും ഇടയിലൂടെ പുറകോട്ട് എടുത്ത് അറ്റങ്ങള് വലിച്ചുപിടിച്ചാല് മതി. മറ്റു കാര്യങ്ങള് ആദ്യത്തെ രീതിയിലെപ്പോലെതന്നെ ചെയ്താല് മതിയാകും.